In onze wijk wonen tientallen nationaliteiten met veel verschillende culturele achtergronden. In deze wijkkrant geven we graag de ruimte aan verhalen ‘van over de wereld’. De aftrap in deze serie artikelen is voor ‘de reizigers’.
Een korte introductie in de reizigerscultuur, door Thijmen Lenting en Joyce Huijbers.
In Zutphen zijn er meerdere plekken waar ‘reizigers’ wonen. Wat weten we eigenlijk van deze wijkbewoners? In dit artikel geven we meer duidelijkheid over het verschil tussen de begrippen ‘burger’, ‘kamper’ en ‘reiziger’. Want waar wij vaak kampers worden genoemd is dit is eigenlijk niet goed. Wij noemen onszelf liever reizigers. Overigens niet te verwarren met zigeuners (wat sommige mensen ook geen prettig woord vinden, zij gebruiken liever Roma of Sinti).
Van oorsprong reisden wij van stad naar stad of van land naar land. We hadden vaak beroepen die bij dit reizende bestaan pasten; bijvoorbeeld kermisexploitant of scharenslijper. Maar ook de handel in spullen (denk aan auto’s, kleding etc.) is iets wat bij onze manier van leven past omdat het niet uitmaakt op welke plek je dit doet.
De geschiedenis van onze manier van leven gaat enorm ver terug want de nomaden reisden al van plek naar plek en leefden van ‘wat het land hen gaf’. In de Tweede Wereldoorlog is het stigma op de reizigersgemeenschap ontstaan; in die periode zijn er honderdduizenden Reizigers, Roma en Sinti afgevoerd en vermoord door de nazi’s.
In de jaren 60 werd de woonwagenwet (uitstervingsbeleid) ingevoerd. Dat heeft ervoor gezorgd dat er ‘kampen’ ontstonden; plekken waar één of meerdere families samen op een vaste plek konden staan. Dat is iets wat reizigers dus niet uit vrije wil deden want het vaststaan op een vaste plek was niet iets wat bij een rondtrekkend bestaan paste.
Er zijn daarna veel van deze plekken verdwenen doordat het aantal plekken waar mensen mochten staan, steeds minder werd en de bestaande plekken steeds kleiner. Dat heeft gemaakt dat veel reizigers toen en ook nu nog in ‘normale’ huizen wonen. Wij reizigers noemen dit een ‘keet’.
Op dit moment zijn er in Zutphen ongeveer 4 plekken (‘kampen’) voor wagens maar vaak bestaat zo’n kamp maar uit 1 plek voor 1 wagen! Dat kan voor een gekke situatie zorgen wanneer bijvoorbeeld inwonende kinderen uit huis gaan en niet zelf in een eigen wagen kunnen wonen (op dezelfde plek als de ouders). Dit zou voor veel reizigers wel de fijnste situatie zijn omdat het voor elkaar zorgen iets is wat sterk bij de cultuur hoort.
Als kinderen klein zijn zorgen de ouders voor de kinderen, als ouders oud zijn zorgen de kinderen voor de ouders. Reizigers zeggen “wij stoppen onze ouderen niet weg in een verzorgingstehuis!”. Ander punt dat voor ons onlosmakelijk verbonden is met onze cultuur is dat onze kinderen bij ons heilig zijn en we er alles aan doen om hen te beschermen. Ook de periode van rouw die sommigen van ons nog in acht nemen na het overlijden van een familielid (100 dagen waarin we niet feesten etc.) geeft een beeld hoe nauw betrokken we met elkaar zijn. Dat het nu dus vaak niet lukt om met elkaar op dezelfde plek te wonen zorgt nu dus wel voor problemen wanneer we deze zorg voor elkaar in ere willen houden.
Wat nog meer bij de reizigerscultuur hoort is een stukje gastvrijheid. Kom je binnen tijdens etenstijd? Dan is er altijd plek voor je om aan te schuiven en een bord mee te eten. Ook is de zorg voor een schoon huis voor ons heel belangrijk. En schoenen aan houden in huis is bij ons uit den boze!
Wat ook veel mensen niet weten is dat reizigers een eigen taal hebben genaamd ‘Baguns’. Als wij mannen elkaar treffen zeggen we bijvoorbeeld ‘Hé Tjabo’ wat betekent: Hé Vriend!
Wat jammer is dat er vaak het beeld bestaat dat reizigers verbonden zijn aan het criminele circuit. Maar het is zoals met elke minderheidsgroep; als er één iemand de fout ingaat word dit stigma vaak geplakt op de hele gemeenschap die er achter zit.
Reizigers ervaren door dit stigma helaas vaker discriminatie dan ze zouden willen, terwijl zij hun gemeenschap ervaren als hecht en iets om trots op te zijn.
We hopen met dit artikel dus ook iets daarvan weg te nemen en iedereen uit te nodigen om het gesprek eens aan te gaan. Om jullie als lezers een beetje op weg te helpen hierin vind je bij dit stuk als teken van herkenning de foto van onze vlag. Deze is vaak te zien aan de gevel van ‘onze keet’ of wanneer je bij ons binnen bent.
